آرایه‌ها در PHP یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ساختارهای داده‌ای هستند که به شما این امکان را می‌دهند چندین مقدار را در یک متغیر ذخیره کنید.

برخلاف متغیرهای معمولی که فقط یک مقدار را نگه می‌دارند، آرایه‌ها می‌توانند مجموعه‌ای از داده‌ها را مدیریت کنند.

PHP از سه نوع آرایه پشتیبانی می‌کند:

1. آرایه‌های عددی (Indexed Array) – دارای اندیس عددی
2. آرایه‌های انجمنی (Associative Array) – دارای کلیدهای متنی
3. آرایه‌های چندبعدی (Multidimensional Array) – آرایه‌های تو در تو

در این مقاله، نحوه تعریف، مقداردهی، و استفاده از آرایه‌ها در PHP را همراه با مثال بررسی خواهیم کرد.

۱. تعریف آرایه در PHP

در PHP، یک آرایه را می‌توان به دو روش زیر تعریف کرد:

• استفاده از تابع array()
• استفاده از علامت [] (از PHP 5.4 به بعد)

مثال از تعریف آرایه

<?php
    // روش قدیمی
    $fruits = array("سیب", "موز", "پرتقال");

    // روش جدید (ترجیح داده‌شده)
    $fruits = ["سیب", "موز", "پرتقال"];
?>

۲. انواع آرایه‌ها در PHP

۲.۱ آرایه‌های عددی (Indexed Arrays)

در آرایه‌های عددی، مقادیر با اندیس عددی (۰، ۱، ۲، …) مشخص می‌شوند.

تعریف آرایه عددی

<?php
    $colors = ["قرمز", "سبز", "آبی"];

    echo $colors[0]; // خروجی: قرمز
    echo $colors[1]; // خروجی: سبز
?>

اضافه کردن مقدار جدید به آرایه

<?php
    $colors[] = "زرد"; // مقدار جدید به انتهای آرایه اضافه شد
?>

حلقه for برای پیمایش آرایه

<?php
    $colors = ["قرمز", "سبز", "آبی"];

    for ($i = 0; $i < count($colors); $i++) {
        echo $colors[$i] . "<br>";
    }
?>

۲.۲ آرایه‌های انجمنی (Associative Arrays)

در این نوع آرایه، به جای اندیس عددی، از کلیدهای متنی برای مقداردهی استفاده می‌شود.

تعریف آرایه انجمنی

<?php
    $person = [
        "نام" => "علی",
        "سن" => 25,
        "شغل" => "برنامه‌نویس"
    ];

    echo $person["نام"]; // خروجی: علی
?>

اضافه کردن مقدار جدید

<?php
    $person["شهر"] = "تهران";
?>

حلقه foreach برای پیمایش آرایه انجمنی

<?php
    foreach ($person as $key => $value) {
        echo "$key: $value <br>";
    }
?>

۲.۳ آرایه‌های چندبعدی (Multidimensional Arrays)

آرایه چندبعدی، آرایه‌ای درون آرایه دیگر است و برای مدیریت داده‌های پیچیده‌تر استفاده می‌شود.

تعریف آرایه چندبعدی

<?php
    $students = [
        ["علی", 20, "مهندسی نرم‌افزار"],
        ["زهرا", 22, "پزشکی"],
        ["محمد", 19, "معماری"]
    ];

    echo $students[0][0]; // خروجی: علی
    echo $students[1][2]; // خروجی: پزشکی
?>

پیمایش آرایه چندبعدی

<?php
    foreach ($students as $student) {
        echo "نام: $student[0] - سن: $student[1] - رشته: $student[2] <br>";
    }
?>

۳. توابع مهم برای کار با آرایه‌ها در PHP

PHP مجموعه‌ای از توابع داخلی برای کار با آرایه‌ها ارائه می‌دهد. در اینجا برخی از مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

۳.۱ شمارش تعداد عناصر (count())

<?php
    $fruits = ["سیب", "موز", "پرتقال"];
    echo count($fruits); // خروجی: 3
?>

۳.۲ بررسی وجود یک مقدار در آرایه (in_array())

<?php
    if (in_array("موز", $fruits)) {
        echo "موز در آرایه وجود دارد!";
    }
?>

۳.۳ اضافه کردن مقدار به انتهای آرایه (array_push())

<?php
    array_push($fruits, "گیلاس");
?>

۳.۴ حذف مقدار از انتهای آرایه (array_pop())

<?php
    array_pop($fruits); // مقدار آخر حذف می‌شود
?>

۳.۵ حذف مقدار از ابتدای آرایه (array_shift())

<?php
    array_shift($fruits); // مقدار اول حذف می‌شود
?>

۳.۶ مرتب‌سازی آرایه (sort() و rsort())

<?php
    sort($fruits);  // مرتب‌سازی صعودی
    rsort($fruits); // مرتب‌سازی نزولی
?>

۳.۷ تبدیل آرایه به رشته (implode())

<?php
    $text = implode(", ", $fruits);
    echo $text; // خروجی: سیب, موز, پرتقال
?>

۳.۸ تبدیل رشته به آرایه (explode())

<?php
    $str = "قرمز, سبز, آبی";
    $colors = explode(", ", $str);
?>

۳.۹ فیلتر کردن مقادیر آرایه (array_filter())

<?php
    $numbers = [10, 20, 30, 40, 50];

    $filtered = array_filter($numbers, function($num) {
        return $num > 25;
    });

    print_r($filtered); // خروجی: [30, 40, 50]
?>

۳.۱۰ تبدیل کلیدها و مقادیر (array_keys() و array_values())

<?php
    $person = ["نام" => "علی", "سن" => 25, "شغل" => "برنامه‌نویس"];

    print_r(array_keys($person));  // خروجی: [نام، سن، شغل]
    print_r(array_values($person)); // خروجی: [علی، 25، برنامه‌نویس]
?>

نتیجه‌گیری

🔹 آرایه‌ها در PHP یکی از بهترین ابزارها برای مدیریت مجموعه‌ای از داده‌ها هستند.
🔹 آرایه‌ها می‌توانند عدد‌ی، انجمنی یا چندبعدی باشند.
🔹 PHP توابع قدرتمندی مانند count(), sort(), implode(), explode(), array_push() و غیره برای مدیریت آرایه‌ها ارائه می‌دهد.
🔹 استفاده از حلقه‌های for و foreach برای پیمایش آرایه‌ها ضروری است.

✅ با یادگیری و استفاده از آرایه‌ها، می‌توانید کدهای بهینه‌تر و کارآمدتری بنویسید! 🚀