در پایگاه داده‌های رابطه‌ای مانند MySQL، Primary Key (کلید اصلی) یک ویژگی مهم برای جداول محسوب می‌شود.

Primary Key یک ستون یا ترکیبی از ستون‌هاست که مقدار آن در هر سطر یکتا بوده و نمی‌تواند مقدار NULL داشته باشد. این کلید به‌عنوان شناسه منحصربه‌فرد هر رکورد در جدول عمل می‌کند و به بهینه‌سازی جستجو، ارتباط بین جداول و یکپارچگی داده‌ها کمک می‌کند.

۱. تعریف Primary Key

Primary Key ویژگی‌ای است که:

• مقدار آن در هر سطر یکتا است.
• مقدار NULL ندارد.
• به جداول اجازه می‌دهد که از آن برای ارتباط با دیگر جداول استفاده کنند.

ایجاد Primary Key هنگام ساخت جدول

CREATE TABLE users (
    id INT AUTO_INCREMENT PRIMARY KEY,
    name VARCHAR(100) NOT NULL,
    email VARCHAR(100) UNIQUE
);

🔹 توضیح:

• ستون id به‌عنوان Primary Key تعیین شده است.
• مقدار AUTO_INCREMENT باعث می‌شود که مقدار id به‌طور خودکار افزایش یابد.

۲. ویژگی‌های Primary Key

✅ ۱. یکتا بودن: هر مقدار در ستون Primary Key باید یکتا باشد.
✅ ۲. عدم پذیرش مقدار NULL: مقدار NULL در این ستون مجاز نیست.
✅ ۳. بهینه‌سازی جستجو: به MySQL کمک می‌کند تا جستجوها را سریع‌تر انجام دهد.
✅ ۴. ایجاد ارتباط بین جداول: Primary Key برای برقراری رابطه بین جداول با Foreign Key استفاده می‌شود.

۳. تعریف Primary Key پس از ایجاد جدول

اگر جدولی بدون Primary Key ایجاد شده باشد، می‌توان آن را بعداً اضافه کرد:

ALTER TABLE users ADD PRIMARY KEY (id);

۴. تعریف Primary Key ترکیبی

در برخی موارد، ممکن است بخواهیم دو یا چند ستون را به‌عنوان Primary Key تعیین کنیم. این حالت معمولاً زمانی استفاده می‌شود که یک شناسه منحصربه‌فرد از ترکیب چندین ستون به دست می‌آید.

مثال: تعریف کلید اصلی ترکیبی

CREATE TABLE orders (
    order_id INT,
    product_id INT,
    quantity INT,
    PRIMARY KEY (order_id, product_id)
);

🔹 توضیح:

• ترکیب order_id و product_id یک کلید اصلی منحصربه‌فرد برای هر سفارش را ایجاد می‌کند.
• هیچ دو رکوردی نمی‌توانند یک مقدار مشابه برای این دو ستون داشته باشند.

۵. ارتباط بین جداول با استفاده از Primary Key و Foreign Key

در پایگاه داده‌های رابطه‌ای، Primary Key برای ایجاد ارتباط با دیگر جداول استفاده می‌شود. این ارتباط از طریق Foreign Key برقرار می‌شود.

مثال: ارتباط بین جداول کاربران و سفارشات

CREATE TABLE users (
    id INT AUTO_INCREMENT PRIMARY KEY,
    name VARCHAR(100)
);

CREATE TABLE orders (
    order_id INT AUTO_INCREMENT PRIMARY KEY,
    user_id INT,
    amount DECIMAL(10,2),
    FOREIGN KEY (user_id) REFERENCES users(id)
);

🔹 توضیح:

• ستون id در جدول users یک Primary Key است.
• ستون user_id در جدول orders به‌عنوان Foreign Key به users.id متصل شده است.
• این ساختار تضمین می‌کند که هر سفارش به یک کاربر معتبر مربوط باشد.

۶. حذف و تغییر Primary Key

حذف کلید اصلی از جدول

ALTER TABLE users DROP PRIMARY KEY;

🔹 نکته: قبل از حذف Primary Key، اگر مقدار آن AUTO_INCREMENT باشد، باید ویژگی AUTO_INCREMENT را حذف کنید.

تغییر کلید اصلی جدول

ALTER TABLE users DROP PRIMARY KEY, ADD PRIMARY KEY (email);

🔹 توضیح:

• ابتدا Primary Key فعلی حذف می‌شود.
• سپس یک ستون دیگر (email) به‌عنوان Primary Key تنظیم می‌شود.

۷. تفاوت Primary Key و Unique Key

مثال: تفاوت در استفاده از Unique و Primary Key

CREATE TABLE employees (
    id INT AUTO_INCREMENT PRIMARY KEY,
    email VARCHAR(100) UNIQUE
);

🔹 توضیح:

• id کلید اصلی جدول است و یکتا و غیرقابل NULL می‌باشد.
• email یک Unique Key است، یعنی مقدار آن نباید تکراری باشد، اما می‌تواند NULL باشد.

نتیجه‌گیری

Primary Key یکی از مهم‌ترین اجزای پایگاه داده است که برای تضمین یکتایی داده‌ها، بهینه‌سازی جستجوها و ایجاد ارتباط بین جداول استفاده می‌شود. استفاده صحیح از Primary Key می‌تواند عملکرد پایگاه داده را بهبود بخشیده و از بروز خطاهای داده‌ای جلوگیری کند.